TUNG-olie ipv Lijnzaad

Beste LOTbewoners,

Zoals sommigen van jullie weten heb ik ons eigen houten huis gebouwd. Bijna mijn hele leven had ik dit al op mijn bucket-list staan en ben het 3 jaar geleden tot uitvoer gaan brengen met het volgende resultaat.

Dit huis is dus helemaal van hout, het skelet, de betimmering, de veranda, alle binnenmuren maar ook de hele binnenvloer, het aanrechtblad en ga maar door. Alles zo’n beetje van Douglas of andere naaldhout soort.

Hout moet beschermd worden, tegen verkleuren (zwart worden), houtrot door vocht en de toplaag moet worden verhardt. (zo ook ons houten aanrechtblad en natuurlijk de vloeren).

Nu is het in Frankrijk heel gebruikelijk om dit met lijnolie te doen maar ik zag dat niet zo zitten omdat van lijnolie bekend is dat het op den duur zwart wordt en ik wilde het huis juist de originele houtkleur laten behouden. Vergrijzen was ook geen optie, geen gezicht (vinden wij…).

Ik ben toen gaan spitten op het internet en vooral in de diverse fora van houtbewerkers en vond daar al gauw verschillende echte pro’s, vaak uit de boot industrie, die mij aanraadden om TUNG-olie te gebruiken.

Dus op zoek naar alle informatie over Tung olie en dat vond ik op de website van een bevlogen meubelmaker/ beeldend kunstenaar in Frankrijk die een zeer onderhoudende en grappige website had gemaakt nav zijn liefde voor deze super olie, zoals ik het maar even noem.

Tung olie blijkt dus de Rolls Royce onder de oliën te zijn, het heeft vele voordelen tov gewone oliën zoals bijvoorbeeld lijn olie. Het is duurder maar in verhouding goedkoper want je hebt over de jaren heen veel minder nodig.

Het is zeldzaam, maar eerder genoemde meubelmaker/beeldend kunstenaar verkoopt de échte (er is veel nep verkrijgbaar bij de meeste Brico’s bijvoorbeeld!!) tegen een scherpe prijs via zijn webshop. Het leuke is ook dat hij de olie niet met Therebentine (terpentijn, peut) verdund (stank, dagen lang…) maar met sinaasappel olie, ruikt heerlijk, scroll helemaal naar onderen voor uitleg sinaasappel olie:)

Ik haal hieronder het e.e.a. aan over het verschil tussen lijnzaad en Tung (bron:sol-eco-huile.fr Guillaume and Sophie Le Penher)


over Guillaume en Sophie: klik

heb lees plezier,
Daan

———————

Verschil tussen lijnzaadolie en tungolie!

In deze tabel heb ik een aantal bepalende factoren van de eigenschappen van lijnolie (zuivere koude persing) en Tungolie (ook zuivere persing) vergeleken. Ik werk elk van deze punten uit in het tweede deel van dit artikel.

Lijnolie Tungolie
1> Weerstand tegen bacteriën/schimmels Gemiddeld tot laag uitstekend
2> Jodiumgetal/Katalyse 168-204 / Medium 170-180/langzaam
3> Voorzorgsmaatregelen voor gebruik: Brandbare vodden Hoger zelfverbrandingspunt
4> Type gewas Eenjarige/gewone plant Boom/productie 30-35 jaar/vlakte en middelgebergte
5> Opbrengst per hectare 478L 980-1000L
6> Olieverbruik (transport, productie) 42-40g/L 50-65g/L
7> vergeling Hoog Gematigd

Lijnteelt in Frankrijk (hierna genoemd vlas!!)

Vlas is een eenjarige plant die al duizenden jaren in Frankrijk wordt verbouwd. Wereldwijd gaan de eerste vlasgewassen terug tot meer dan 10.000 jaar in de vruchtbare halve maan van Mesopotamië.

tekening van een vlasbloemcapsule door Sophie Le Penher
vlascapsule

Het beroemde tapijt van Bayeux (in ieder geval 68 meter lang!) is geweven met linnen. Het dateert uit de 11e eeuw en vertelt over de verovering van Engeland door de hertog van Normandië (een andere “Guillaume”…). Deze plant begeleidt dan ook de geschiedenis van de mensheid sinds het begin van de landbouw!

Een van de kwaliteiten van vlas in de landbouw is de nuchterheid als het gaat om kunstmest. Het verdraagt ​​echter geen droogte. Het wordt dan ook voornamelijk geteeld in de kustvlakten van Normandië, Seine-Maritime of Poitou-Charentes. Omdat het een kwetsbare plant is, wordt ze vaak uitgedaagd door allerlei soorten onkruid. Dientengevolge vereist zijn cultuur passages van machine tot wiet.

Vlas vereist een vrij lange vruchtwisseling (5 jaar). Dit leidt tot een bepaalde vruchtwisseling die interessant is voor de bodem, maar die elk jaar meer percelen vereist om deze te produceren. Deze plant heeft een gunstig effect op de opbrengst van volgende aanplant.

“Vezel” of “oliehoudend” vlas?

Als we het over vlas hebben, moeten we 2 heel verschillende plantenfamilies onderscheiden. In het noorden van Frankrijk wordt vlas verbouwd voor vezels en in het zuidwesten voor zaad en olie. Vezelvlas wordt gekenmerkt door een grotere vegetatie en wordt in het voorjaar gezaaid. Zijn “olieachtige” neef is meer een wintergewas dat bodemerosie beperkt. Dit ras is dus kort en geeft logischerwijs meer zaden.

Door dit onderscheid te maken is het al mogelijk om het belang van cultuurgrond in Frankrijk te relativeren. Frankrijk is inderdaad vooral een land van vlasvezels met 75% van de wereldproductie (link naar artikel onderaan het artikel). Het telen en voorbereiden van de vezel (“rotten”) vraagt ​​om specifieke knowhow. Helaas worden van de 160.000 ton die elk jaar wordt geproduceerd, slechts 30.000 volledig teruggewonnen in FrankrijkDe rest wordt geëxporteerd naar het Middenrijk om daar te worden gesponnen en geweven… alvorens naar huis terug te keren.

Linnen stof heeft nogal wat voordelen ten opzichte van katoen. Vlas is namelijk zuinig in water, pesticiden en meststoffen. Deze plant groeit ook in andere klimaten en bodems dan katoen, waardoor de vezelproductie beter over de wereld kan worden verdeeld. Veel veelbelovende verkooppunten maken van vlas een vezel van de toekomst, zoals composietmaterialen die het combineren met koolstof.

Welnu, om je hout te oliën kun je linnen lappen gebruiken (zoals oude lakens bijvoorbeeld) maar dit is niet het gebruik dat je verwachtte toen je aan dit artikel begon! Leg daarnaast na gebruik altijd een in lijnolie gedrenkte doek plat of week deze in water. Pas anders op voor brandgevaar. Daar praten we later over.

Ga na het Normandische coulisselandschap naar het zuidwesten. Hier produceren we “Made in France” lijnolie. Maar wat volgt, zal je misschien verbazen…

Lijnzaadolie in Frankrijk

In het zuidwesten wordt vlas geproduceerd voor zaden . Alleen al in Nieuw-Aquitanië en Occitanie is 12.000 hectare bestemd voor deze ietwat kwetsbare plant.

Weet jij wat er daarna met de zaden gebeurt?

In feite wordt slechts tussen de 10 en 20% van de Franse oliezaadvlasproductie geperst.  Het overgrote deel van de zaden wordt omgezet in taarten, gebak. In Frankrijk belandde in 2010 94% van het oliezaadvlas in veerantsoenen. Bretonse varkens uit de sector “Bleu-Blanc-Cœur” zijn er bijvoorbeeld dol op! Ook dit label werkt al 20 jaar aan de heropstart van de vlasteelt in Frankrijk. Dit voedingssupplement is naast lokaal ook van uitstekende kwaliteit. In tegenstelling tot transgene sojabonen die met glyfosaat zijn behandeld en die massaal worden geland in Lorient of Montoir de Bretagne…

Om de voordelen van lijnzaadmeel te begrijpen, volgt hier de samenstelling van een lijnzaad :

  • 34% vet (inclusief de beroemde Omega 3…)
  • 22% eiwit
  • 17% anders (ik hou van precisie, ik zou graag willen weten wat deze tas verbergt…)
  • 9% water
  • 9% cellulose
  • 5% zetmeel
  • 4% mineralen

Als onderdeel van het gebruik voor diervoeder worden lijnzaad min of meer verwerkt om verteerbaar te zijn. Ze voorzien het rantsoen van landbouwhuisdieren van meervoudig onverzadigde vetzuren (linolzuur en linoleenzuur) die gunstig zijn voor hun gezondheid (en die van ons als we vlees eten!).

Als gevolg hiervan is het duidelijk dat lijnolie voor menselijke consumptie en industrie een klein deel van de Franse productie vertegenwoordigt . We zullen zo meteen de redenen zien voor deze onbalans, ondanks de voordelen van deze olie…

Dus als deze olie om hout te beschermen niet uit Frankrijk komt, waar komt hij dan vandaan?

De wereldwijde markt voor lijnzaadolie

Door een gespecialiseerde site te raadplegen , ontdekte ik de super sterlanden voor de productie van lijnolie:

  1. CANADA
  2. KAZACHSTAN
  3. RUSLAND
  4. CHINA
  5. INDIA

Als gevolg hiervan is het argument dat lijnolie meer “lokaal” is dan tungolie, zojuist gevallen.

Zoals met alle grondstoffen hebben we te maken met een wereldhandel die ons de weg kan wijzen. Het is net als de beroemde “Dijon-mosterd” , die geen gecontroleerde oorsprongsbenaming (AOC) is. Dus mosterdzaad komt eigenlijk uit Canada. Hetzelfde geldt voor augurken van 2 bekende Franse merken die in Rusland worden geplukt…

Gebruik van lijnzaadolie

Net als bij Tung-olie zijn er veel andere toepassingen voor deze olie, voornamelijk in de industrie.

De bekendste historische industriële outlet is ongetwijfeld linoleum . Lino, uitgevonden door de Schotse Frederick Walton rond 1860, is een mengsel van geoxideerde lijnolie, kurk en houtpoeder op een jute structuur. Het industriële succes van dit materiaal is te danken aan de kosten, de diversiteit aan decoraties en het gemak van installatie en onderhoud. Deze naadloze vloerbedekking verbeterde destijds de hygiëne van huizen en appartementen.

Net als tungolie wordt lijnolie gebruikt in de samenstelling van verven en vernissen . In combinatie met terpentijn wordt lijnolie al heel lang gebruikt om hout binnen (parket, meubelen, houtwerk, enz.) en buiten te beschermen. Nou, dat wisten we al.

Ik merkte echter een gebruik op dat ik niet had verwacht . Lijnzaadolie wordt gebruikt om fietswielen te monteren omdat het eerst de nippels van de spaken smeert voordat ze na katalyse worden geblokkeerd…

Waarom gebruik ik geen lijnzaadolie?

Als je ooit mijn volledige artikel over tungolie hebt gelezen , weet je dat ik geen lijnolie gebruik om het hout te beschermen. Naast het bewijs dat lijnolie voor houtbescherming niet uit Frankrijk of België komt, zijn hier de andere belangrijke redenen voor mijn afkeer:

A- Lijnzaadolie vergrijst snel

De samenstelling van lijnzaadolie trekt bacteriën aan. Buiten of in een vochtige omgeving is het fenomeen nog veel groter. Als gevolg hiervan koloniseren de bacteriën de oliefilm, die eerst putjes krijgt en vervolgens grijszwart wordt . Deze kleuring heeft niet altijd invloed op de kwaliteit van de bescherming (hoewel dit nog moet worden aangetoond) maar het esthetische effect is niet geweldig.

Ter vergelijking : tungolie is veel beter bestand tegen natte omstandigheden. Ik heb schimmel gezien die kan groeien op tungoliefilm in een badkamer. Een simpele veeg met een droge doek is voldoende om deze schimmel te verwijderen en de film vertoonde geen zwarte vlekken. De schimmel bleef op het oppervlak ZONDER de tungoliefilm te koloniseren.

B-De jodiumindex: een betrouwbare indicator?

Om een ​​olie als “drogend” te classificeren, moet het jodiumgetal hoger zijn dan 150 . Voor chemici kan je dit artikel van Gérard Gomez raadplegen over de drogende eigenschappen van oliën en het fenomeen verknoping.

De jodiumwaarde

Hier is in de volgende tabel de jodiumindexen van sommige oliën:

OLIE JODIN INDEX
Pinda 80-106
kokosnoot 6-12
Koolzaad 94-120
Linnen 168-204
Maïs 103-140
Olijf 80
soja 117-143
Tung 170-180
Sardine 185
Hennep 145-170
Jodiumwaarde van een selectie van plantaardige en visoliën

Plantaardige oliën worden ingedeeld in 3 families:

  • Niet-drogende oliën: jodiumgetal minder dan 110
  • semi-drogend: jodiumgetal tussen 110 en 150
  • drogers: jodiumgetal groter dan 150

Onder de meest drogende oliën kunnen we natuurlijk vlas en Tung noemen , maar ook hennep- of sardineolie…

Het is verleidelijk om op zoek te gaan naar de meest drogende oliën (dus met de hoogste jodiumindex) om het hout te beschermen. Ze drogen sneller en we kunnen denken dat het het hout beter beschermt. Behalve dat een hoog jodiumgetal de ranzigheid van de olie kan bevorderen. Ik heb tungolie 11 jaar in een jerrycan bewaard en zonder problemen gebruikt. Ze had haar beschermende eigenschappen behouden.

De kwaliteit van de bescherming van het hout door een plantaardige olie is niet alleen te danken aan de droogte ervan. Het is ook noodzakelijk om rekening te houden met de chemische reactie die wordt gegenereerd door de oxidatie en verknoping van de olie: de covalente bindingen . En daar doet tungolie het beter.

C-De snelle katalyse van gemodificeerde lijnolie: een vals goed idee.

In de handel vind je verschillende soorten min of meer gemodificeerde lijnolie . Zuivere lijnolie katalyseert redelijk gelijkwaardig aan tungolie. Fabrikanten hebben echter verschillende methoden ontwikkeld om het drogen van lijnolie te versnellen:

  • Verwarmen (“gekookte” lijnolie)
  • Pre-oxidatie (matige verwarming en zuurstoftoevoer)
  • Koken op 300°C onder vacuüm (Standolie)

Deze aanpassingen gaan vaak gepaard met de toevoeging van een droger die niet altijd even schoon is, zoals kobalt- of zirkoniumzouten. Loodzouten zijn nu verboden. Zoals je ziet zijn we niet meer helemaal in de “eerste koude persing” sfeer

 

“Ik wil dat mijn olie snel droogt!”

Een klant met haast…

Het spijt me te moeten zeggen dat het naar mijn mening een slecht idee is om gekatalyseerde/voorgeoxideerde/geknepen olie te gebruiken. Hoe sneller de olie droogt, hoe minder tijd het heeft om in het hout te dringen. Dit resulteert in een dikkere film op het oppervlak en zorgt voor een glanzendere afwerking. Op zich is het niet de glans die me stoort, ook al zoek ik dit effect niet meer sinds ik 13 jaar geleden gestopt ben met het gebruik van polyurethaanvernis. Aan de andere kant is de dikte van de lijnoliefilm en de hardheid ervan een probleem.

  • Enerzijds maakt het incidentele herkansingen zichtbaar. Ik had dit probleem opgemerkt met Deense harde oliën (standolie) . Het is onmogelijk om de veel voorkomende passages op een parketvloer of een trap te vullen zonder halo’s en andere lelijke verschillen in tinten. Destijds dacht ik dat dit probleem inherent was aan alle oliën. In feite is het te wijten aan snelle katalyse .
  • Aan de andere kant, hoe zit het met een dikke, harde en glanzende film? Ten slotte bootst het de vernis na, toch? Als gevolg hiervan krijgen we dezelfde problemen als buitenshuis kraken . Het water sijpelt dan in de scheuren en we zijn goed voor een weekendje schuren …

Tungolie van haar kant heeft de tijd nodig om te drogen, dat is waar. Aan de andere kant laat het het hout rustig pompen en hebben we tijd om de overschotten weg te vegen voor een fijne bescherming met een onvergelijkbare aanraking. Af en toe een finishing touch is onzichtbaar en dat is heel fijn voor plekken waar de slijtage niet gelijkmatig is. De filosofie van tungolie is:

“Onderhouden in plaats van schuren”.

Het stroomt natuurlijk (zeker)

D-Vlasolie: GEVAAR!

Ik heb al in een ander artikel het verhaal verteld van deze industrieel met wie ik contact opnam om de verwerking van pigmenten in tungolie te bestuderen. Hij had me uitgelegd dat hij niet meer met lijnolie wilde werken omdat het verantwoordelijk was voor de complete vernietiging van zijn industriële productiewerkplaats bij Lyon. Inderdaad, op een weekend vatte een vuilnisbak gevuld met vodden gedrenkt in lijnolie spontaan vlam. Het vuur verspreidde zich snel door het hele bedrijf….

Je hebt waarschijnlijk geen kleurplant, maar houd er rekening mee dat met lijnolie geïmpregneerde lappen warmte afgeven tijdens de katalysereactie. Het is essentieel om ze plat op een vuurvaste ondergrond te drogen, in een hermetisch afgesloten glazen pot te bewaren of in water te laten weken. Hoe meer lijnolie wordt gemodificeerd (d.w.z. gekatalyseerd), hoe krachtiger de reactie. Door ze te mengen met terpentijn wordt het vlampunt nog verder verlaagd.

Daarentegen is tungolie stabieler. Alleen persresten (cakes) worden geclassificeerd als “ontvlambaar”. Stel het lot daarna ook niet uit en bewaar je vodden in een afgesloten glazen pot. Bovendien kun je ze langer gebruiken voordat ze hard worden.

Jaarlijkse E-Cultuur of meerjarige aanplant?

Een ander argument om rekening mee te houden is het energieverbruik van een eenjarig gewas in vergelijking met een plantage met een rotatieperiode van ongeveer 30 jaar . In het eerste geval is het noodzakelijk om elk jaar te zaaien om te oogsten. Zaaien kost energie:

vlas plant en bloem illustratie

  • 1e passage van de tractor om de grond voor te bereiden
  • 2e doorgang om te zaaien
  • x passages om te behandelen, schoffel…
  • Nog eentje om te oogsten.

Een eenjarige plant is in de modus “intensieve landbouw” zeer energie-intensief. Door de ADEME-website te raadplegen , vond ik de brandstofverbruikscijfers per hectare afhankelijk van het type gewas. Tarwe en maïs staan ​​in het midden van de tafel met 100L/ha. Suikerbieten gaan tot 150L/ha (exclusief de neonicotinoïden die sinds 2018 in Europa zijn verboden, maar in Frankrijk nog steeds zijn toegestaan ​​voor dit gewas). Het begint de cariës te kosten! Maar de pompon keert terug naar de wijngaard met zijn 190L/ha! Zal moeten overwegen om over te stappen op bier… Biologisch!

Ik heb geen cijfers voor vlas. Door te extrapoleren kunnen we schatten dat het tussen de 100L/ha moet zijn. In de gekoppelde tabel zien we dat de boomkwekerij ook erg olie-intensief is. Dit is niet verwonderlijk omdat het tafelfruit enorm wordt verwerkt. de appel wordt vaak als voorbeeld genoemd met zijn 35 behandelingen gekozen uit een panel van 2500 producten (fungiciden, herbiciden, insecticiden, enz.). Bovendien tellen we hier niet het verbruik van olie voor de productie van meststoffen en pesticiden.

En Tung?

Ik ga niet tegen je liegen, ik breng mijn leven niet door op de Tung-plantages van Guizhou, China! Aan de andere kant ken ik het land goed genoeg om u te vertellen dat tractoren tot op de dag van vandaag bijna niet bestaan ​​op het platteland. Ze produceren er echter veel, maar ze exporteren ze! Behandelingen en onkruid wieden worden daarom uitgevoerd door landarbeiders, zonder machines. Ook het feit dat tungbomen vaak op steil terrein worden geplant, stimuleert het gebruik van tractoren niet.

Op productieniveau, exclusief transport, is de koolstofbalans in het voordeel van Tungolie, verder verhoogd door de fotosynthese van de boom.

F-opbrengst per hectare

Laten we nu de opbrengsten per hectare lijnolie vergelijken met die van Tung . Deze gegevens zijn belangrijk omdat de schaarste aan landbouwgrond een ernstige bedreiging vormt voor voedsel van mens en dier. Het gebruik van land voor de productie van non-food plantaardig materiaal moet zorgvuldig gebeuren.

Met zijn 38% olie in het zaad , verkrijgen we 478L/ha lijnolie. Het zaad van Vernicia fordii (tungboom) heeft een lagere opbrengst, ongeveer 25%. Daarentegen is de plantdichtheid hoog. Er is namelijk één boom voor 25m2 of 400 bomen per hectare . Wetende dat we ongeveer 10 kg zaden per onderwerp oogsten , is de opbrengst aan tungolie bijna een ton per hectare ! Dat is meer dan twee keer zoveel lijnzaadolie!

Vergelijkende opbrengsten lijnzaadolie en tungolie per hectare

Dit verschil betekent dat om een ​​ton lijnolie te produceren , er 2 keer meer oppervlakte nodig is dan tungolie . En wie twee keer zoveel ruimte zegt, zegt ook twee keer zoveel olie voor 1 liter geproduceerde olie. Voor 1 liter lijnolie is dus 0,21 liter aardolie nodig in het veld . Onthoud dit cijfer, want het zal dan worden gebruikt om de koolstofvoetafdruk van deze 2 oliën te meten. En als je denkt dat biologische lijnzaadolie een betere ecologische voetafdruk heeft, is dat geen zekerheid. Biologische landbouw vereist soms meer tractorpassage… Dus meer olie! Zo wordt een herbicide vervangen door 2 of 3 onkruiden.

G-Achter de aankoopprijs, de verborgen kosten

Of we ons nu concentreren op de aankoopprijs van biologische lijnzaadolie of niet, het is zeker dat het die van tungolie verslaat . Helaas is het een beetje een verleiding om een ​​gebruikte auto met 250.000km op de teller te vergelijken met een nieuwe auto. Nou, ik overdrijf een beetje, maar het idee is om je op lange termijn af te vragen wat de meest rendabele investering is. Gebruik je lijnolie voor buitenhout, dan is de levensduur lager dan bij china (tung) houtolie. Zoals ik je al vertelde, is het gevoeliger voor bacteriën en schimmels. Uw werk moet sneller worden overgedaan.

Als je de prijs van lijnolie bij Leroy Merlin of Castorama (ongeveer € 6-7 per liter) vergelijkt met die van tung, lijk je een winnaar te zijn. Aan de andere kant, als u uw tijd meet om het werk opnieuw te doen, dan kiest u het product dat het hout het langst beschermt! De aanschafprijs is één ding, maar wanneer je een weekend moet opofferen aan schuren en olie, verdwijnt het belang van een paar euro besparen op een bouwplaats naar de achtergrond…

H-Blend terpentijn/lijnzaadolie: de kwaadaardige combinatie!

De beroemde kook “lijnolie terpentijn” ! Zijn onvergelijkbare geur! Het recept wordt al generaties lang doorgegeven. Door terpentijn toe te voegen aan lijnolie wordt het nog ontvlambaarder. Nog erger is het als je gekookte lijnolie of standolie gebruikt. Hetzelfde geldt als je een siccatief voor lijnolie toevoegt, dit verlaagt het zelfverbrandingspunt gevaarlijk.

Aan de andere kant is terpentijn niet altijd “pur gemme” , dat wil zeggen van het tappen van dennenhars. Het wordt vaak toegevoegd met petroleumoplosmiddel (type terpentine). In alle gevallen is het lijnolie-terpentijn mengsel irriterend voor de luchtwegen of de huid en kan eczeem veroorzaken.

Eerlijk gezegd raad ik dit soort mengsels helemaal niet aan. Niet alle recepten van opa zijn goed.

I-Carbon balans van lijnolie versus tungolie

De ecologische voetafdruk van een product is echt lastig te berekenen! Om de 2 oliën (lijnzaad en tung) te vergelijken, moest ik door massa’s documenten graven om de parameters te extraheren die nodig zijn voor onze vergelijking. Om de volgende cijfers te verkrijgen, verwees ik naar ADEME-documenten voor brandstofverbruik in het zeevervoer. Ik heb de link onderaan dit artikel geplaatst als je mijn berekeningen wilt controleren.

Dit zijn de instellingen:

  • De afgelegde afstand: 5820 km van Montreal voor lijnzaad uit Canada, onze eerste leverancier tegen 18800 km voor tungolie uit Shanghai . Ik ging ervan uit dat de 2 vrachten in Le Havre aankomen hoewel het lijnzaad in de Benelux wordt geplet.
  • Het type containerschip: Ik heb 2 maten boten geselecteerd. A betekent dat minder dan 7.500 TEU (container van 20 voet, oftewel 33 m3) vervoert, totale vracht = 46.400 ton . Een groot schip vervoert 74.900 ton . Deze metingen komen uit het ADEME -bestand .
  • Zwaar brandstofverbruik volgens het type containerschip: 174 kg/km voor middelgroot en 210 kg/km voor groot.
  • De CO2-uitstoot van dezelfde schepen: 13,4g CO2/t.km en 10,1g CO2/t.km.

Nu kunnen we lekker tellen! We begrijpen nu al waarom de trend naar steeds grotere schepen gaat: ze verbruiken minder per vervoerde gewichtseenheid. Hier zijn de resultaten voor elk type olie.

1/ Verbruik van zware stookolie (HFO)

> Lijnolie: afhankelijk van het soort lading ligt het verbruik tussen de 17,5g en 22g brandstof voor 1 kilo zaad. Aangezien de olieopbrengst 38% is, komen we uit op een interval tussen 26,4 en 33,2 g per 1 liter (dichtheid 0,93).

> Tungolie: tussen 50 en 65 g voor 1 liter (dichtheid 0,94).

2/ CO2-uitstoot

> Lijnolie: tussen 89 en 126 g voor 1 liter olie.

> Tungolie: tussen 175 en 232 g per liter geïmporteerde olie.

3/ Totaal transport + productie

Er is objectief gezien een betere koolstofbalans van lijnolie dan die van tung. Wel moet het dieselverbruik dat nodig is om 1 hectare lijnolie te produceren erbij komen. Met een dichtheid van 0,84 kg/l is er dus 75,6 kg diesel nodig om 478 l olie te produceren (exclusief persen). De verhouding geeft ons dus ongeveer 0,16 kg/L om toe te voegen aan ons verbruik van zware stookolie voor transport. Het zijn niet dezelfde soorten brandstoffen, dus ik zal de CO2-uitstoot niet extrapoleren.

De eindbalans ligt dus tussen 42,4 en 49,2 g stookolie per liter lijnolie tegen 50 en 65 g voor tungolie. In het geval van de olie die ik importeer, wordt deze vervoerd op containerschepen van meer dan 7500 TEU, dus de balans is nogal aan de kant van 50g . Ondanks een enorm verschil in afgelegde kilometers, is de wedstrijd krap qua brandstofverbruik ! Deze berekening blijft gedeeltelijk omdat het nodig zou zijn om het olieverbruik in China voor de tung te verfijnen en de kosten voor het persen / raffineren / verwarmen van de 2 oliën te integreren.

We zouden nog verder kunnen gaan door de koolstofbalans van de inputs voor elk gewas te bestuderen. Hoe dan ook, hoe meer de olie wordt gemodificeerd, hoe meer de ecologische voetafdruk ervan toeneemt. We hebben het hier over 2 zuivere drukoliën vóór modificatie. Als we kijken naar de grotere weerstand van tungolie in de tijd , is lijnolie uiteindelijk ook hier niet echt een voordeel.

Mijn conclusie over lijnzaadolie

Als de prijs van lijnolie het een economisch aantrekkelijke oplossing maakt, weet je nu de grenzen van deze olie . Ik raad je daarom af om lijnzaadolie op een aanrecht, een hakblok of een snijplank te geven. Wat betreft een vochtige ruimte of buiten, de olie zal snel worden gekoloniseerd door bacteriën en schimmels die de olie zwart maken. Gekookte oliën zijn hier minder gevoelig voor, maar ze laten een meer glanzende en harde oppervlakteafwerking achter die uiteindelijk op vernissen lijkt. Op een parketvloer of een trap zijn gedeeltelijke reparaties bijna onmogelijk zonder ringen of tinten achter te laten die niet erg esthetisch zijn.

Deze olie wordt ook veel geassocieerd met terpentijn of drogers waardoor het nog chemisch instabieler wordt . Het risico van brand in de garage of werkplaats is reëel! Bovendien beperkt de hogere droogsnelheid dan tungolie de penetratie in de houtvezels.

Omdat het minder duurzaam is dan tungolie bij het beschermen van hout, kunnen we het gebruik van lijnolie voorbehouden voor voedsel, linoleum en vloertegels (hoewel ook hier tungolie zeer efficiënt is…).

En als ik je heb overtuigd om voor je volgende project over te stappen op tungolie, ontvang dan een kortingsbon door je e-mailadres achter te laten op een van de formulieren op de sitepagina’s ;). Ga dan naar de Sol-eco shop, categorie “Olie” om “Tung Pure” olie te kopen (voor exterieur en Yakisugi verbrand hout) of “High Protection” olie toegevoegd met 10% olie-sinaasappel (aanbevolen voor parket, werkbladen, boomstammen, planken, binnenbekleding, enz.).

Guillaume de Sol-eco


sinaasappelolie of D-limoneen!

sinaasappelboom onderaanzicht

Je hebt nog nooit van D-limoneen gehoord, maar je bent misschien bekend met sinaasappelolie? Net als Tungolie is dit molecuul van natuurlijke oorsprong bekend onder vele namen:

  • D-limoneen
  • Oranje terpeen
  • Citrusoplosmiddel
  • Limoneen (of Limoneen)

blikje D-limoneen (sinaasappelolie) 1l

OK, de naam is een beetje barbaars! In ieder geval is D-Limonene een fantastisch product dat je al gebruikt zonder het te weten… Ik stel voor dat je een kleine duik neemt in de fascinerende wereld van dit natuurlijke en zeer effectieve oplosmiddel.

Na een kort overzicht van de plant en het fruit kijk je met een andere blik naar je glaasje sinaasappelsap. Ik neem je dan mee op jacht naar D-limoneen in je cosmetica, je schoonmaakproducten en zelfs in je kauwgom (als je er ooit op kauwt…)!

D-limoneen (of sinaasappelolie) is al in veel producten aanwezig en toch heeft het nog verrassingen voor ons in petto! Je gaat minstens 2 toepassingen ontdekken die misschien een revolutie teweeg zullen brengen in de oncologie en de kunststofindustrie… Laten we eerst samen de chemie van citrusterpenen en de potentiële gevaren van D-limoneen (olie-sinaasappel) wat nader bestuderen. of de mogelijke toxiciteit ervan.

Wat is D-limoneen?

D-limoneen is een natuurlijk oplosmiddel dat wordt aangetroffen in de schil van citrusvruchten zoals sinaasappel of citroen. Heb je ooit met Kerstmis een mandarijnhuid naast een kaars geperst? Het knettert en maakt kleine vonken… Je kent deze natuurlijke koolwaterstof (terpeen) dus al. Het is ook aanwezig in coniferen maar ook in veel groenten zoals augurken of selderij.

Sinaasappelolie is een transparante vloeistof met een sterke geur van verse citrus. Het wordt gebruikt om petroleumoplosmiddelen en -verdunners zoals terpentine, trichloorethyleen of aceton te vervangen.

De extractie gebeurt parallel met de sinaasappelsapketens. Er zijn 2 kwaliteiten (graad) van D-limoneen :

  • voedingswaarde
  • Technisch cijfer:

Dieet Limoneen

Het wordt alleen verkregen uit het sap. Wanneer de vrucht wordt geperst, komt een deel van de olie uit de schil en vermengt zich met het sap. Het wordt vervolgens door distillatie uit dit sap geëxtraheerd om bepaalde smaak- en geurstoffen terug te winnen.

Technisch Limoneen

Na het persen worden de schillen naar een stoomafzuiger gebracht . Wanneer de stoom wordt gecondenseerd, drijft een laag olie op het gecondenseerde water. Dit vangt het grootste deel van de olie uit de schillen.

Bij deze processen is de olieopbrengst ongeveer 3% van het gewicht van de huid. Er is ook synthetisch D-limoneen, maar ik zal je er niet over vertellen omdat het niet het product is dat ik gebruik of aanbeveel.

Van sinaasappel naar D-limoneen

Alle sinaasappelen bevatten D-limoneen, maar niet alle sinaasappels worden geperst (#slow food!)… De wereldwijde sinaasappelmarkt is nogal verrassend.

Waar komt je ochtendsinaasappelsap vandaan?

Over het algemeen komt het uit Brazilië of de Verenigde Staten . Samen produceren deze twee landen bijna 90% sinaasappelsap ! Sinaasappelsap heeft een eigen notering op de Chicago Stock Exchange . Er zijn 2 soorten sap:

  • Het “Frozen concentrate orange Juice” of “FCOJ”: geconcentreerd en bevroren sap. Dit sap is het goedkoopst en moet in het land van botteling worden gerehydrateerd. Het verliest ook een groot deel van zijn organoleptische eigenschappen en zijn vitamines.
  • “Not From Concentrate” of “NFC”: gekoeld vers sap vervoerd door speciale tankers van productiegebieden naar speciale haventerminals zoals in Noord-Duitsland of elders in Europa!

U zult de subtiliteit opmerken van het specificeren dat dit sap niet is verdampt … Alsof de industriestandaard “Bevroren concentraat sinaasappelsap” is, wat gemakkelijker te leveren is. We zijn verre van de idyllische reclame van vers geperst fruit gevuld met vitamines (en suikers…)! Het is echter wel degelijk de waarheid. Het basissap komt aan in de vorm van FCOJ   om vervolgens te worden gerehydrateerd en gebotteld.

sinaasappelboom onderaanzicht

Alleen al in Florida biedt deze sector werk aan 45.000 mensen en is het $ 8,6 miljard waard, met economische spin-offs voor de staat. in 2010 slikten Europa en Noord-Amerika meer dan 80% van ‘s werelds sapproductie! Met deze zakelijke niveaus is het niet langer leuk! Plots lijkt marktdeling op een kartel met 4 dominante bedrijven, waaronder Coca-Cola (Minute Maid) en Tropicana .

Sap sinaasappel en tafel sinaasappel

Brazilië verplettert de wereldconcurrentie door alleen al een kwart van ‘s werelds citrusvruchten te produceren. 75% van deze vruchten komt terecht in sap.

In het Middellandse-Zeegebied is de situatie anders. Ook Spanje, Italië, Griekenland, Marokko of Turkije produceren sinaasappelen. Deze citrusvruchten worden voornamelijk vers geconsumeerd. Je vindt ze op markt- of supermarktkraampjes.

Kortom, in Europa drinken we Braziliaanse en Amerikaanse sappen en eten we mediterrane sinaasappels. Dit onderscheid heeft een belangrijke consequentie: wij produceren dan ook geen D-limoneen in Europa of de Maghreb. Ja, aangezien deze industrie gerelateerd is aan sinaasappelsap… CQFD!

D-limoneen komt dan ook vooral uit Brazilië, de Verenigde Staten en Mexico .

Van Florida tot Sichuan: Orange Botany

Van de Rutaceae-familie is de zoete sinaasappelboom een ​​van de meest gecultiveerde bomen ter wereld! De voorjaarsbloei is overvloedig en opmerkelijk vanwege de geur die zich tot de zomer verspreidt.

 

Het oranjebloesemwater dat we in de keuken gebruiken om pannenkoeken en cakes op smaak te brengen, wordt daarentegen gewonnen uit bittere sinaasappel of zure sinaasappel.

Van China tot Amerika

Citrus sinensis (de zoete sinaasappelboom) komt oorspronkelijk uit China en is een groenblijvende en niet erg winterharde boom. Volwassen, het bereikt een hoogte van 5 tot 10 meter. Hij houdt van hete, vochtige zomers en milde, droge winters. In de grond ontwikkelt het zich in zure, rijke en goed doorlatende gronden omdat zijn wortels stilstaand water haten. Zoals alle citrusvruchten, moet het worden gesnoeid om vruchtvorming te stimuleren, aangezien de vruchten zich alleen op de scheuten van het jaar ontwikkelen.

De Spanjaarden introduceerden in de 17e eeuw de eerste planten in de Verenigde Staten. Vanaf 1870 begon de intensieve teelt in Florida en Californië . Ondanks een over het algemeen gunstig klimaat volgen perioden van intense vorst elkaar regelmatig op. De kou is de grootste vijand van de sinaasappelboom.

Dan van Florida naar China

In 2000, na het verlies van een groot deel van de oogst, besloot Tropicana nieuwe plantages te ontwikkelen. Na bestudering van ‘s werelds klimaathardheidszones en hydrologie (de citrusvrucht is erg dorstig in de zomer), stelden ze vast dat de Sichuan-regio in het westen van China aan alle voorwaarden voldoet voor de vestiging van grootschalige citrusteelt. Het Amerikaanse bedrijf richtte vervolgens een joint venture op met een dochteronderneming van de bouwgroep die de 3 Gorges-dam (de grootste waterkrachtcentrale ter wereld) bouwde.

sinaasappelsapfabriek in Sichuan China, die sinaasappelsap en olie (D-limoneen) wint

Bezoek aan een sinaasappelsapfabriek in Chongqing, China

Al bijna 10 jaar werken Amerikanen en Chinezen samen in dit gezamenlijke kapitaalvennootschap). Zo krijgen de Chinezen unieke rassen terug. Ze bevatten nu bijna alle citrusgenetica van de wereld!

sinaasappelplantages in de buurt van chongqing, china

Sinaasappelboomkwekerij en zaailingen in Chongqing, China

Toen de plantages eenmaal waren aangelegd, vroegen de Chinese autoriteiten aan Tropicana om zijn sinaasappels elders te persen… Dag Uncle Sam!

In 2009 bezochten we deze plantage ten zuidoosten van Chongqing, een ongelooflijke megapolis. Sophie en ik proefden daar de beste jus d’orange van ons leven. Een onberispelijke suiker-zuurbalans als gevolg van het mengsel van verschillende sinaasappelvariëteiten.

Sichuan sinaasappelbomen

Model van de plantage en genetische diversiteit van sinaasappelen in Pai Sen Bai, Chongqing, China

Gebruik van sinaasappelolie of D-limoneen

D-limoneen geeft smaak aan dranken en andere voedingsmiddelen. We stellen ons vanaf hier de smaak van sinaasappel voor in de mond. Toch is het onder een andere onverwachte smaak dat het veel wordt gebruikt.

Inderdaad, het limoneenmolecuul is een chiraal molecuul , dat wil zeggen asymmetrisch. Het bestaat eigenlijk uit 2 allelen met verschillende eigenschappen: “L-limoneen” en “D-limoneen” . Deze 2 letters geven het draaivlak aan: naar links (levogyre) of naar rechts (dextrogyre). Het mengsel in stabiele verhouding van de 2 wordt ook wel ” dipenteen ” genoemd.

Kortom, door het molecuul in 2 te “knippen” isoleren we de 2 soorten limoneen. En dit is waar het geweldig wordt! Door deze 2 delen te scheiden, krijgen we aan de ene kant menthol en aan de andere kant de geur en smaak van sinaasappel.

U hoeft geen onderzoek te doen om te weten dat menthol in veel producten wordt gebruikt, waaronder bijvoorbeeld kauwgom of tandpasta .

Van voedsel tot cosmetica, alle industrieën houden van sinaasappelterpenen. Ze worden dan teruggevonden in de geuren van was- en schoonmaakmiddelen.

Industrieel gebruik van sinaasappelterpenen (of D-limoneen)

In huishoudelijke producten dient D-limoneen zowel als geurstof als als ontvetter. Het is een 2-in-1 product.

Het is dus logisch dat de industrie ook dol is op dit natuurlijke citrusoplosmiddel. Het wordt gebruikt om metalen en machines te ontvetten of om teer en oliën op te lossen. Bovendien maakt het deel uit van het arsenaal van het reinigen van met olie besmeurde vogels tijdens olielozingen. Het is een verdunner voor glyceroftaalverf en bepaalde vettige lakken. Het kan zelfs zeefdrukinkten aan en zelfs zware klussen aan vliegtuigrompen !

Het gebruik ervan werd populair in de industrie vanaf de jaren 1950. In 1990 werd de wereldproductie van D-limoneen geschat op meer dan 45.000 ton.

Dus koos ik voor D-limoneen om onze tungolie te verdunnen . Ik voeg 10% toe. Het mengsel is vloeibaarder en dringt beter door in het hout. Bovendien vergemakkelijkt het het aanbrengen van de olie in dunne lagen. Het verspreidt een veel aangenamere en minder agressieve geur in vergelijking met chemische oplosmiddelen. Ik vertel je een beetje hieronder de voorzorgsmaatregelen voor gebruik en opslag van deze sinaasappelolie die ik lekker vind.

Oranje… elektronisch!

Sinaasappelolie verdampt zonder residu achter te laten, wat in bepaalde industriële toepassingen zeer gewenst is. Elektronische schakelingen of printkarakters worden ook gewassen met D-limoneen. Nog verrassender is dat eigenaren van 3D-printers al een paar jaar massaal naar sinaasappelolie gaan omdat het de HIPS-draden oplost ( en 10 cent is goedkoop! ) die vaak de geprinte structuur ondersteunen zonder de ABS-draad te beschadigen. Als je geen 3D-printer hebt, is de kans groot dat je deze zin niet hebt begrepen ;).

Andere sectoren profiteren van het gebruik ervan, zoals harsen of verven. De rest van deze eeuw zal ons misschien een nieuw materiaal brengen dat even veelbelovend als onverwacht is: oranje plastic! Het is gemaakt van sinaasappelolie in combinatie met CO2. Het is nog steeds slechts een laboratoriummateriaal, maar ik droom er nu al van om het een steeds groter deel van onze oude polymeren te zien vervangen!

Risico’s en gevaren van D-limoneen

U herinnert zich dat de oranje terpeen is ingedeeld in de grote familie van koolwaterstoffen . We kennen de vervuilende kracht van zijn grootste vertegenwoordiger: olie.

Voorzorgsmaatregelen voor het gebruik van D-limoneen

D-limoneen brengt ook verschillende gevaren met zich mee. Ten eerste is het in wezen samengesteld uit vluchtige organische stoffen . Het combineert met zuurstof en de oxidatie ervan kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken . Daarom raad ik af om Tungolie te verdunnen met meer dan 20-25% D-limoneen (sinaasappelolie die je daar kunt kopen ). Zorg er ook voor dat u de ruimte ventileert tijdens het aanbrengen. Als je het gebruikt om penselen schoon te maken, vang de olie dan op in een gesloten en geëtiketteerde glazen pot. Laat het bezinken door het in een donkere, koele kast te bewaren voor later hergebruik.

Draag handschoenen ( nitrilrubberen zijn de sterkste) bij het hanteren van sinaasappelolie. Essentiële sinaasappelolie verkregen door distillatie of D-limoneen is inderdaad fotosensibiliserend voor de huid. Was je handen nooit met sinaasappelolie voordat je gaat zonnen!

D-limoneentoxiciteit

Citrusterpenen moeten echter met voorzichtigheid worden gebruikt, zelfs als de risico’s voor de waterfauna en -flora matig zijn.

  • Gooi je afval nooit door de gootsteen!
  • Gooi schoonmaakresten of vuile olie weg in de recyclagecentra die bestemd zijn voor de verwerking van giftig afval.
  • Maak je vodden nat voordat je ze in de prullenbak gooit om elk risico op zelfverbranding te voorkomen (zoals bij lijnolie).

Het blijkt dat de toxiciteit van natuurlijk voorkomend D-limoneen lager is dan die van zijn synthetische tegenhanger. “Natuurlijk” betekent echter niet “veilig” … Ik heb verschillende vragen gekregen over de effecten van D-limoneen op mossen. Er zijn nog enkele voorvallen op het net hierover. Ik wil je vertellen dat deze praktijk giftig is en moet worden verboden ! Gebruik D-limoneen NOOIT als ontschuimer. Bovendien, voor de prijs waar het kost, is het echt een verspilling…

Milieueffecten

Amerikaanse studies over de impact van sinaasappelolie op de waterfauna bewijzen meestal dat gematigde doses niet erg giftig zijn. Wetenschappers hebben de reactie van verschillende soorten bestudeerd, waaronder witvissen, regenboogforel, kikkers en daphnia. Uit hun conclusies blijkt dat de dodelijke doses erg hoog zijn. D-limoneen is biologisch afbreekbaar.

De antischimmel- , kiemremmende (aardappel) en insecticide effecten van D-limoneen zijn sinds het midden van de 20e eeuw bekend. Het product is ook geregistreerd als insecticide in de VS. Sommigen spreken over effecten tegen termieten, maar ik kon er geen betrouwbare bronnen over vinden. Dus op de een of andere manier kan ik het niet met zekerheid zeggen.

Chemie van D-limoneen

Hier zijn de fysisch-chemische eigenschappen van D-limoneen:

  • Uiterlijk: kleurloos tot licht oranje
  • Dichtheid: 0,84 (tussen 4 en 20°C)
  • CAS-nummer (Chemical Abstracts Service): 5989-27-5
  • Molecuulformule: C10H16
  • Kookpunt: 178,6°C
  • Vlampunt (netjes): 48°C tot 60°C
  • Zelfontbrandingstemperatuur: 237°C

D-limoneen is erg gevoelig voor oxidatie . De producten van auto-oxidatie zijn gevaarlijker voor de huid en de longen dan D-limoneen zelf. Het is met name zeer reactief ten opzichte van ozon in contact waarmee het formaldehyde produceert . Gebruik het altijd in geventileerde ruimtes.

Het wordt aanbevolen om het uit de buurt van licht, lucht en warmte te bewaren.

De gezondheidseffecten van D-limoneen

Zweden classificeert D-limoneen als een allergene stof . In de Verenigde Staten wordt het beschouwd als “GRAS” dat algemeen als veilig wordt erkend . Dus geen significant bekend risico. Het is niet mutageen of genotoxisch. De WHO beveelt aan om de dagelijkse dosis van 1,5 mg/kg niet te overschrijden. Citrusterpenen worden daarom ingedeeld in groep 3 kankerverwekkende stoffen (kankerverwekkend potentieel niet classificeerbaar voor mensen).

D-limoneen en kanker

Verschillende onderzoeken hebben de neiging om te bewijzen dat D-limoneen kankerbestrijdende effecten heeft . 2 onderzoekers (Crowel & Gould) hebben aangetoond dat deze stof het ontstaan ​​van verschillende vormen van kanker bij knaagdieren voorkomt. Er worden therapeutische proeven op mensen uitgevoerd in het kader van borstkanker en tegen bepaalde tumoren . De consumptie van citrusvruchten wordt algemeen erkend als gunstig , behalve grapefruit . Er is inderdaad een verband tussen (zware) consumptie van grapefruit en borstkanker.

Citrusterpenen in de geneeskunde

Instituten voor histopathologie en cytologie , 2 medische diagnostische disciplines, gebruiken citrusterpenen in hun protocollen.

We erkennen ook de effectiviteit van D-limoneen tegen galstenen . Het lost deze kleine pijnlijke kristallen op om hun evacuatie te vergemakkelijken.

Sommige schadelijke effecten van deze citrusverwijderaar kunnen op nuttige manieren worden gebruikt. Zo is de schadelijkheid op de huid bekend. Als je je hand 2 uur onderdompelt in een bak met D-limoneen, krijg je zeker een heftige epidermale reactie (ernstige purpura)! Aan de andere kant kunnen we het vermogen van D-limoneen benutten om de penetratie van bepaalde stoffen door de huid te vergroten. Verschillende ontstekingsremmende zalven gebruiken het om de effectiviteit van hun molecuul te verbeteren.

Sinaasappelolie, D-limoneen: meerdere eigenschappen en 3 hoofdrisico’s

Als je zo ver bent gekomen, ben je nu een sinaasappelolie-expert! Ik wil nog op een laatste ding aandringen. Houd er rekening mee dat, ondanks al zijn kwaliteiten, D-limoneen 3 belangrijke risico’s inhoudt om te beheersen :

  • Huidcontact > Draag handschoenen
  • Concentratie in de lucht > Ventileer de ruimte
  • Brandgevaar > Niet spuiten, afval op de juiste manier afvoeren, opbergen.

Wat dit laatste punt betreft, stelt de NFPA (American Fire Prevention Association) ons enigszins gerust door te specificeren dat het geen oplosmiddel is dat gemakkelijk ontbrandt (vlampunt lager dan 37°C). Sinaasappelolie moet matig worden verwarmd om te ontbranden. D-limoneen brandbestrijding wordt uitgevoerd met behulp van poeders, schuimen of gewoon waternevel. Werk altijd veilig 😉!

En morgen ?

Ik zei toch dat er in Europa geen productie van sinaasappelolie was. Klopt, maar dat kan veranderen! Eind 2019 ontmoette ik op een boomplantplaats iemand die een briljant project heeft: het recyclen van sinaasappelschillen van de kleine persmachines die in winkels te vinden zijn…

Serge, zo heet hij, heeft aan alles gedacht: inzameling, persing, verfijning… Daarnaast wil hij zich aansluiten bij de beweging van de sociale en solidaire economie door mensen met een handicap op te leiden en tewerk te stellen. Bovenkant !

En door de olie van de schil van citrusvruchten te verwijderen, kunnen we ze in de compost doen… De vertering door bacteriën gaat veel sneller.

oranjebloesem tekening

Kom op, dat is niet alles, maar ik moet sinaasappelbomen snoeien! Ik verlaat je. En als je sinaasappelolie of D-limoneen wilt kopen dan vind je het hier

Verwante berichten