De huidige El Niño kende zijn hoogtepunt in december 2023 en is nu op zijn retour. Het is één van de vijf sterkste El Niño’s uit de waarnemingen, alhoewel hij zwakker is dan die van 1997/1998 en 2015/2016. Ondanks dat El Niño over zijn hoogtepunt heen is zullen we de komende paar maanden de effecten ervan zeker nog merken.
Wat is El Niño?
El Niño is een natuurlijke variatie in het klimaat waarbij de zeewatertemperatuur aan het oppervlak van de tropische Stille Oceaan tijdelijk toeneemt en de windcirculatie daarboven verandert. Het komt gemiddeld eens in de twee tot zeven jaar voor en duurt gewoonlijk negen tot twaalf maanden. El Niño beïnvloedt op zijn beurt het weer in andere delen van de wereld. Het grootst is deze invloed in de gebieden rondom de Stille Oceaan en in de rest van de tropen, maar ook in de Atlantische Oceaan en in Europa zijn er kleine effecten.
Op een kaartje van de zeewatertemperatuur herken je een El Niño aan de rode tong vanuit de westkust van Zuid-Amerika de Stille Oceaan in (zie afbeelding 1, rechterpaneel). Het water is daar een paar graden warmer dan gemiddeld. Tijdens een La Niña gebeurt het tegenovergestelde en is het water aan de Zuid-Amerikaanse kust juist kouder dan normaal. Begin 2023 kwam een langdurige La Niña ten einde, om kort daarna het begin van El Niño in te luiden.
De huidige El Niño loopt ten einde
Volgens de WMO is er in de komende maanden (maart, april, mei) een kans van 60 procent op het voortzetten van El Nino en in de maanden daarna 80 procent kans op neutrale condities (dus zowel geen El Niño als La Niña). Later dit jaar is er een kans dat de situatie omslaat naar een La Niña, maar dat is nog uiterst onzeker.
El Niño beïnvloedt de wereldgemiddelde temperatuur
El Niño zorgt voor een tijdelijke extra opwarming van de atmosfeer boven op de opwarming die optreedt door de uitstoot van broeikasgassen. De afgelopen negen maanden was de wereldgemiddelde temperatuur dan ook recordhoog (afbeelding 2). De hoogste temperaturen worden meestal een paar maanden nadat El Niño op zijn maximum is bereikt. Het kost namelijk enige tijd voordat het warme zeewater ook de atmosfeer heeft opgewarmd. De verwachting is dan ook dat, met een nog na-ijlende El Niño, de komende maanden opnieuw zeer hoge temperaturen worden bereikt.
In Europa heeft El Niño weinig invloed
El Niño heeft vooral invloed op de tropische gebieden en de landen direct rondom de Stille Oceaan. In Europa merken we relatief weinig tijdens een El Niño. Dat komt omdat Europa ver weg ligt van het gebied waar El Niño voorkomt. El Niño heeft wel een na-ijl effect in Europa. In het voorjaar na een sterke El Niño krijgen we in West Europa en verder naar het oosten vaker meer regen, terwijl Oost-Spanje dan iets droger en warmer is. Na vrijwel alle El Niño-jaren sinds 1856 blijkt het voorjaar in Nederland aan de natte kant te zijn. Alleen na de laatste El Niño van 2015/2016 was het voorjaar niet natter dan gebruikelijk.
En als er een El Niña volgt?
La Niña, lijkt in Nederland juist voor een iets droger voorjaar te zorgen. Onderzoekers vermoeden dan ook dat de La Niña tussen 2020 en 2023 heeft bijgedragen aan de periode van droogte in delen van Europa, waaronder Nederland.
Maar nu zitten we nog in de nadagen van een El Niño, en is er dus een grotere kans op een natter voorjaar dan gemiddeld. Dit zien we ook terug in de langetermijnverwachting van het Europese weermodel van het ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) (afbeelding 3). Deze geeft een 40-50 procent kans op een bovengemiddeld natte april-mei-juni. Houd de paraplu voorlopig dus nog maar binnen bereik.
KNMI-klimaatbericht door Carine Homan
Wanneer houdt het slechte weer op? Météo France reageert
De regen komt in mei. Maandag 27 mei begint een nieuwe week onder water. Voor hoelang ? Een voorspeller van Météo France antwoordt ons.
Regen, regen en nog eens regen. In ZW wekt de maand mei soms de indruk van herhaaldelijk somber weer. Waarneming gedaan op maandag 27 mei voor de allerlaatste week van de maand, die opnieuw begint met regen.
“Natuurlijk regent het deze maand meer dan normaal, maar niet in gekke proporties”, herinnert Valéry Mourot zich, voorspeller bij Météo France voor de regio Midi-Pyrénées.
117 millimeter: de wet van de maand mei
Tussen 1 april 2024 en 26 mei viel er precies 117 millimeter op het station Toulouse-Blagnac. Dit is ruim het dubbele van de cijfers van 2022.
Maar volgens statistieken van Météo France is hij nog lang niet in staat het record van 284 millimeter uit 1988 te bereiken, en zelfs niet op het podium te klimmen van de meest regenachtige jaren sinds 1947.
En toch, kijkend naar de lucht deze maandag, is het moeilijk te geloven. “De maand mei wordt vaak gekenmerkt door regenachtige periodes. Dit is de seizoensmeteorologische wet”, benadrukt expert Valéry Mourot.
Kunnen we, nu juni nog maar een paar dagen verwijderd is, hopen op een terugkeer van de zon?
Een (korte) regenpauze
Vanaf morgen krijgen we weer mooi weer. De situatie blijft woensdag voortduren voordat verdere verslechtering optreedt.
De buien zouden in de nacht van woensdag op donderdag moeten vallen en tot zaterdag blijven kamperen. Het is duidelijk dat “we een tweedaags zonne-intermezzo krijgen”, voorspelt Valéry Mourot. En daarna ?
De zon keert terug voor de maand juni
Volgens de laatste 15-daagse voorspellingen van Météo France , die aan het einde van elke ochtend worden bijgewerkt, zou het begin van juni worden gekenmerkt door een temperatuurstijging. En dit vanaf de eerste dag met 23 graden aangekondigd .
Maandag 3 juni zou het seizoen zelfs moeten beginnen met 26 graden en een strakblauwe lucht. De volgende dag behaalde de Roze Stad twee graden. En dinsdag nog twee. En woensdag nog eens twee graden meer, met 30 graden.
Deze hitteomstandigheden zouden tot het volgende weekend moeten aanhouden.
Houd er echter rekening mee dat de vertrouwensindex voor verre voorspellingen laag blijft: rond 2/5.